
Małpia ospa (mpox) to odzwierzęca choroba zakaźna, której wirus dotarł do Europy. Główny Inspektor Sanitarny zapowiedział opracowanie polskich wytycznych dotyczących postępowania w związku z zagrożeniem zakażenia mpox.
Według dotychczasowych informacji naukowych infekcja nie ma przebiegu bezobjawowego, jaki występuje w przypadku COVID-19. Czy polski system zdrowia jest przygotowany na walkę z tym wyzwaniem? Jakie są objawy i jak możemy się chronić? Przyjrzyjmy się bliżej tej sytuacji.
Ospa małpia – charakterystyka ospy małpiej
Ospa małpia jest odzwierzęcą chorobą zakaźną (zoonoza). W sprzyjających warunkach (bliski kontakt, w tym kontakty intymne) może się przenosić również z człowieka na człowieka. Wywołuje ją wirus ospy małpiej (MPXV) należący do rodzaju Orthopoxvirus. Przebieg zachorowań na ospę małpią obserwowanych w Europie jest łagodny lub umiarkowany, nie odnotowano dotąd zgonów wywołanych zachorowaniami. Mpox wywołuje chorobę zakaźną. Symptomy małpiej ospy to gorączka, bóle głowy i wysypka skórna, która zaczyna się na twarzy i rozprzestrzenia na resztę ciała. Choroba obecnie szerzy się w Demokratycznej Republice Konga i innych krajach zachodniej Afryki.
Jak małpia ospa przenosi się między ludźmi?
Zakażenie małpią ospą może nastąpić poprzez kontakt z płynami ustrojowymi osoby chorej, uszkodzoną skórą lub śluzówkami, a także poprzez kontakt z zakażonymi przedmiotami, takimi jak pościel czy ubrania. Istnieje również możliwość przeniesienia wirusa drogą kropelkową podczas bliskiego kontaktu z osobą zakażoną.
Czy Polska jest gotowa na małpią ospę?
Pojawienie się małpiej ospy w Europie zmusiło kraje do szybkiej reakcji. W Polsce, podobnie jak w innych krajach, system zdrowia śledzi sytuację i monitoruje podejrzane przypadki. W razie potwierdzenia obecności wirusa, kluczowe będzie szybkie identyfikowanie i izolowanie zakażonych osób oraz przeprowadzenie działań prewencyjnych.
Szczepienia przeciwko ospie prawdziwej, które były powszechnie stosowane do lat 80., mogą zapewniać częściową ochronę przed małpią ospą. Jednakże, w przypadku pojawienia się ogniska choroby, potrzebne będą dodatkowe środki ochrony oraz szczepionki dostosowane do obecnego zagrożenia.
Początkowe objawy małpiej ospy
- wysoka gorączka, powyżej 38,5C
- uogólnione lub miejscowe powiększenie węzłów chłonnych (w odróżnieniu od ospy wietrznej)
- ból głowy
- ból pleców
- znaczne osłabienie
Dalsze objawy, odsunięte w czasie:
Po 1-3 dniach u pacjenta rozwija się wysypka (w kolejności: plamki, grudki, pęcherzyki, krosty, strupki)
- Wysypka zazwyczaj zaczyna się na twarzy i następnie rozprzestrzenia się na inne części ciała.
- W czasie wystąpienia wysypki osoba chora jest zakaźna.
- Wysypka utrzymuje się przez 2-4 tygodni.
- Blizny po odpadnięciu strupów na skutek wysypki są bardzo głębokie, ale zanikają w okresie 1-4 lat. (źródło: GOV.pl)
Jak się leczy małpią ospę?
Leczenie małpiej ospy zazwyczaj ma charakter objawowy, ponieważ nie istnieje specyficzna terapia przeciwwirusowa dedykowana tej chorobie. 1. Leczenie Objawowe
- Odpoczynek: Pacjenci powinni unikać nadmiernego wysiłku i zapewnić organizmowi czas na regenerację.
- Leczenie gorączki i bólu: W przypadku gorączki, bólu mięśni lub głowy, stosuje się standardowe leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen.
- Leczenie wysypki: Wysypka skórna może być swędząca lub bolesna. Stosuje się miejscowe środki łagodzące objawy, takie jak maści z kalaminą, czy kąpiele w letniej wodzie z dodatkiem łagodzących preparatów.
Izolacja i Zapobieganie Rozprzestrzenianiu
- Izolacja pacjenta: Osoby zakażone powinny być izolowane od innych, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa. Zakażenie może się rozprzestrzeniać przez kontakt bezpośredni lub przez skażone przedmioty.
- Ścisłe przestrzeganie zasad higieny: To kluczowe w zapobieganiu dalszemu przenoszeniu wirusa.
Leczenie Powikłań
- W przypadku ciężkich przypadków: W rzadkich przypadkach, gdy występują powikłania, pacjenci mogą wymagać bardziej zaawansowanego leczenia, w tym hospitalizacji. Powikłania mogą obejmować wtórne infekcje bakteryjne, które wymagają leczenia antybiotykami.
- Wsparcie układu oddechowego: W przypadku zajęcia dróg oddechowych może być konieczne wsparcie oddechowe.
Leki Przeciwwirusowe
- Tecovirimat: Jest lekiem przeciwwirusowym, który został zatwierdzony do leczenia małpiej ospy w niektórych krajach. Jest stosowany głównie w przypadkach o ciężkim przebiegu lub u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym.
- Brincidofovir: Kolejny lek przeciwwirusowy, który może być stosowany w leczeniu małpiej ospy, chociaż jego dostępność i zastosowanie są ograniczone.
Szczepienia
- Szczepienie profilaktyczne: W przypadku kontaktu z osobą zakażoną lub w ramach prewencji, niektóre kraje oferują szczepienia przeciwko ospie prawdziwej (smallpox), które mogą zapewniać częściową ochronę przed małpią ospą.
Opieka Podtrzymująca
Odżywianie: Wsparcie żywieniowe, w tym zdrowa dieta, jest kluczowe dla wzmocnienia organizmu w walce z infekcją.
Nawodnienie: Ważne jest utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu, szczególnie w przypadku gorączki.
Chociaż małpia ospa jest chorobą, która w przeszłości rzadko pojawiała się w Europie, globalizacja i wzmożona mobilność ludzi sprawiają, że wirusy mogą szybko przekraczać granice. Polska, podobnie jak inne kraje, musi być przygotowana na różne scenariusze, w tym na możliwość pojawienia się nowych chorób zakaźnych.
Zachowując czujność, stosując się do zaleceń służb zdrowia i dbając o higienę, możemy zminimalizować ryzyko zakażenia i ochronić siebie oraz innych przed potencjalnym zagrożeniem. W obliczu nowego wyzwania, kluczowe jest zachowanie spokoju i racjonalne działanie.